ما در حال تنفس نسيم عطر آگين رمضان مبارك هستيم كه به تشريف آوري آن احساس سعادت مي كنيم؛ چون در رمضان نسيم الهي مي وزد و اين ماه رحمت و مغفرت و رهايي از آتش است. درين ماه درس هاي مهمي وجود دارد و در واقع رمضان مدرسه آموختن و آموختاندن محسوب مي گردد و جايگاه تربيتي به مفهوم عام آن مي باشد كه مسلمان در آن بسا عبادات را عملي نموده و به اخلاق عالي و متيني آراسته مي گردد و از اخلاق پست و مذموم پاك مي شود و اراده انسان مسلمان از هر قيد و تسلطي رها شده و همتش بلند و رفتارش مهذب مي گردد.
خداوند مي فرمايد: { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } بقره ۱۸۳ اي كساني كه ايمان آوردهايد! بر شما روزه واجب شده است ، همان گونه كه بر كساني كه پيش از شما بودهاند واجب بوده است ، تا باشد كه پرهيزگار شويد.
چون تقواي الله متعال و مراقب دانستن او در پنهاني و آشكارا از بزرگترين حكمت ها و مقاصد ماه مبارك رمضان مي باشد.
فضايل رمضان:
حكمت خداوندي بر اين است كه بين مخلوقات خويش از حيث زمان و مكان برتري مي دهد، بعضي جاها را فضيلت بيشتري داده و بعضي زمانه را نيز برتري بخشيده است؛ در زمان ها ، ماه مبارك رمضان را برساير ماه هاي سال فضيلت داده و آن را به فضايل و مزاياي ويژه ي اختصاص داده است.
– رمضان ماه نزول قرآن: { شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ} بقره ۱۸۵) ( آن چند روز معيّن و اندك ) ماه رمضان است كه قرآن در آن فرو فرستاده شده است ( و آغاز به نزول نموده است ودر مدّت ۲۳ سال تدريجاً به دست مردم رسيده است) تا مردم را راهنمائي كند و نشانهها و آيات روشني از ارشاد ( به حق و حقيقت ) باشد و ( ميان حق و باطل در همه ادوار ) جدائي افكند.
– رمضان ماهِ است كه خداوند روزه آن را فرض گردانيده { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } بقره ۱۸۳) { فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ } بقره ۱۸۵) پس هر كه از شما (فرا رسيدن) اين ماه را دريابد ، ( چه خودش هلال را رؤيت كند و چه با ديدن ديگران فرا رسيدن رمضان ثابت شود ) بايد كه آن را روزه بدارد.
– رمضان ماه توبه، آمرزش گناهان و معاصي: رسول خدا صلي الله عليه وسلم مي فرمايد: (نماز هاي پنجگانه، جمعه تا جمعه و رمضان تا رمضان كفاره گناهان هستند؛ اگر از گناهان كبيره اجتناب صورت گيرد) مسلم. و نيز ميفرمايند( كسي كه رمضان را از روي ايمان داري و طلب ثواب روزه گيرد، گناهان گذشته اش بخشيده مي شود).
– رمضان ماه نجات از آتش دوزخ: رسول خدا فرمود: ( در رمضان فرشته ي ندا مي كند كه اي كسي كه خواستار خوبي هستي رو بياور و اي كسي كه خواستار بدي هستي كوتاه بيا و خداوند در هر شب رمضان تعدادي را از دوزخ نجات مي دهد). ترمذي
– درين ماه دروازه هاي بهشت باز و دروازه هاي دوزخ بسته مي شوند وشيطان ها به زنجير كشيده مي شوند. رسول خدا صلي الله عليه وسلم مي فرمايد: ( آنگاه كه رمضان بيايد دروازه هاي بهشت باز و دروازه هاي دوزخ بسته و شياطين به زنجير كشيده مي شوند).
– در رمضان شب قدر وجود دارد كه از هزار ماه بهتر است خداوند مي فرمايد: { لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ } شب قدر شبي است كه از هزار ماه بهتر است. و رسول خدا فرمودند: ( در ماه رمضان شبي است كه از هزار ماه بهتر است كسي كه ازين شب محروم ماند از همه خوبي ها وفضايل محروم مي گردد.
– رمضان ماه صبر است؛ چون صبر و شكيبايي در بهترين چهره اش درين ماه جلوه گر مي باشد و در رمضان، مسلمان شهوات و خواسته هاي نفساني را زير پا مي كند، از همين جهت روزه نصف صبر بوده و پاداش صبر بهشت مي باشد. خداوند مي فرمايد: { إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ } زمر آيه ۱۰) قطعاً به شكيبايان اجر و پاداششان به تمام و كمال و بدون حساب داده ميشود.
– رمضان ماه سخاوتمندي و احسان است ؛ چون رسول خدا صلي الله عليه وسلم در رمضان بيشترين سخاوتمندي را داشت.
– اين ماه دعاست: رسول خدا مي فرمايد:( دعاي سه نفر رد نمي شود، روزه دار تا وقت افطار، پادشاه عادل و دعاي مظلوم) خداوند بعد از بيان آيات مربوط به روزه مي فرمايد: { وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ} بقره ۱۸۶) و هنگامي كه بندگانم از تو درباره من بپرسند ( كه من نزديكم يا دور . بگو : ) من نزديكم و دعاي دعاكننده را هنگامي كه مرا بخواند ، پاسخ ميگويم ( و نياز او را برآورده ميسازم ).
– اين ماه وحدت امت اسلامي است، همه مسلمانان مانند برادراني اند در يك خانواده كه در يك لحظه افطار مي كنند، يك لحظه را امساك دارند، اين كاش اين مفاهيم و معاني ارزشمند را احساس كنيم و زندگي خويش را حركت دهيم متحدانه اهداف و مقاصد بلند و بالاي امت را دنبال نماييم و اختلافات را به عقب انداخته و وحدت را زنده سازيم تا مثل گذشتگان خويش با عزت زندگي نماييم.
ماه قرآن:
حضرت جبرئيل، قرآن را در رمضان همراه پيامبر صلي الله عليه وسلم مدارسه مي كرد، قرآن بيشترين تأثير را در تربيه و تغيير روش زندگي و جلب رضاي خداوند دارد؛ چون:
– قرآن كتاب هدايت است. { هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ} بقره ۱۸۵) { إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يِهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً كَبِيراً } اسراء آيه ۹) اين قرآن ( مردمان را ) به راهي رهنمود ميكند كه مستقيمترين راهها ( براي رسيدن به سعادت دنيا و آخرت ) است ، و به مؤمناني كه ( برابر دستورات آن ) كارهاي شايسته و پسنديده ميكنند ، مژده ميدهد كه براي آنان ( در سراي ديگر ) پاداش بزرگي ( به نام بهشت ) است.
– در قرآن بزرگترين اندرزها، رسا ترين موعظه ها و بهترين قصه ها وجود دارد: { نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ هَذَا الْقُرْآنَ وَإِن كُنتَ مِن قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِينَ } يوسف ۳) ما از طريق وحيِ اين قرآن، نيكوترين سرگذشتها را براي تو بازگو ميكنيم و ( تو را بر آنها مطّلع ميگردانيم ) هرچند كه پيشتر از زمره بيخبران ( از احوال گذشتگان ) بودهاي.
– قرآن شفاي قلب هاست: { يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَاء لِّمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ } يونس ۵۷) اي مردمان ! از سوي پروردگارتان براي شما اندرزي ( جهت رهنمود زندگي ) و درماني براي چيزهائي كه در سينهها است ( همچون كفر و نفاق و كينه و ستم و دشمني با حق و حقيقت ) آمده است ( كه قرآن نام دارد ) و هدايت و رحمت براي مؤمنان است.
پس بر ماست كه به سفره رحمان توجه نموده و از فضايل اين ماه بهره مند شويم، بخوانيم، تدبر كنيم، همراه آيات قرآن زندگي نموده و عملي سازيم تا از ثواب و فضايل قرآن و رمضان مستفيد شده وخويشتن را دگرگون كرده به رضاي پروردگار نايل گرديم.
مبدء و اساس ساختن يك حركت، ساختن انسان هست و ساختن انسان ممكن نيست مگر در چارچوب مجموعه از اساسات و زير بناهاي اخلاقي استوار اسلامي كه يگانه مصدر تحقق اين اخلاقيات وحي آسماني مي باشد كه هيچ با طلي به آن راه نمي يابد. { صِبْغَةَ اللّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدونَ } بقره ۱۳۸) ( خداوند ما را با آئين توحيدي و ايمان راستين زينت داده است و ) اين رنگ و زينت خدا است و چه كسي از خدا ( ميتواند ) زيباتر بيارايد و بپيرايد ؟ و ما تنها او را ميپرستيم.
ماه تصميم گيري و آباداني:
با وزش اين همه فضايل، نور آزادي به طرف ما مي درخشد تا به اراده قوي، هر طاغوت را شكست دهيم و هر ظلم و فساد را ريشه كن نماييم. رمضان روح سازندگي ر ا در وجود ما رشد مي دهد، اين سازندگي اراده راستين، عزم جوانمردانه مي طلبد كه در رمضان در نفس هاي ما نهادينه مي سازد. اساس تربيه بر مقابله عليه شهوات و شيطان استوار است، اين دو عنصر را رمضان در نفوس ترسيخ مي كند تا بر طاعت ها ثابت قدم بماند، مهمترين شهواتي كه بايد به آن مقابله كرده، شهوت قدرت و سلطه است؛ چنانچه مي بينيم بعضي زورمندان، ملت خويش را نابود كرده و سرزمين خود را به خاطر حفظ كرسي و مقام شان ويران مي كنند.
رمضان بعد از انقلاب هاي مبارك عربي لذت و مزه ديگري دارد، از خداوند مي خواهيم اين لذت را بر ما دوامدار بدارد و ما را از بركت آن بهره مند سازد، درين رمضان نسيم آزادي را تنفس مي كنيم كه سال هاي طولاني از آن محروم بوديم، حتي از اجراي عبادات به صورت آزادانه و از بهره مندي از مقاصد رمضان ممنوع شده بوديم. در آن وقت بر اداي نماز، استحكام روابط، افطار جمعي و حركت موانعي وجود داشت كه خوشبختانه همه اين قيود درهم شكست.
از بزرگترين مقاصد و دست آوردهاي رمضان، آزادي اراده به مفهوم عام آن است تا فرد از تمام خواسته هاي زميني آزاد شده و روح ، خلق و اعمالش بلند شده و بنده رباني الله متعال گردد. آنگاه كه اراده فرد آزاد شود، اراده امت آزاد مي گردد؛ چنانچه امروزه اين آزادي و سربلندي ملت ها را به چشم سر مشاهده مي كنيم.
امت مسلمه خيلي نيازمند است تا از خصايص و ويژگي هاي رمضان استفاده نموده و مزه عزت و كرامت و آزادگي را بچشد و ديگر زير بار ذلت و زبوني تن ندهد. همه ملتها، حكومت ها، و مؤسسه هاي اسلامي مي بايست كه معاني و اساسات روزه را در زندگي شان عملي سازند تا الگوي زيباي از تطبيق اساسات اسلامي به جهانيان ارايه گردد كه درين مسئله خوشنودي و جلب نصرت الله متعال نهفته است.
نوشته: محمد بديع
ترجمه: عبدالخالق احسان