سیاح‌آنلاین خبر، تحلیل و دیدگاه
تخار ازجملۀ ولایات زراعتى و سرسبزبوده،درحدود ۴۰۰ کیلومتری کابل واقع است و از جملۀ ولایات درجه دوم محسوب ميشود. به طرف شمالشرق تخار، ولایت بدخشان، به طرف غرب آن ولایت کندز،به طرف جنوب آن ولایت بغلان و به طرف شمال آن تاجکستان موقعيت دارد.
اقلیم اين ولايت در تابستان نسبتاً گرم ودر زمستان سرد است. حرارت در فصل زمستان تا منفی ۲۱الی ۲۹ درجه و گرماى آن در فصل تابستان از ۳۵ الی ۴۰ درجه میرسد.
مساحت تخاربيش از ۱۲۴ هزارکیلومتر تخمین زده شده است. بر اساس سرشماری که از طرف احصايیۀ مرکزی در سال ۱۳۸۸ صورت گرفته نفوس آن در هر کیلومتر ۷۱ نفر تخمين زده شده است.
روز آن در جریان تابستان نسبتاً گرم و هوای آن از تاریخ اول عقرب الی ماه ثور سرد و توام با بارش برف و باران مى باشد. سطح بارندگی سالانه اضافه از (۲۲۹۰ ) ملی متر برآورد شده است.
ولسوالی ها:
تخار بر اساس توزیع واحد های اداری (۱۶) ولسوالى دارد.
شهرتالقان مرکزتخاراست وولسوالى هاى آن شامل ورسج،فرخار، کلفگان،خواجه غار، خواجه بهاوالدین، بهارک،هزار سمچ ، دشت قلعه، ینگی قلعه، چاه آب، رستاق،بنگی، اشکمش، چال، نمک آب و درقد میباشد.
درين ولایت اقوام مختلف مانند ازبک ،تاجک، پشتون و هزاره زندگی میکنند. بیشترین ساکنین آنرا ازبکها و کمترین آنرا هزاره ها تشکيل ميدهد.
آب بند ها:
تخار با وجودیکه دارای آب فراوان است و دریای کوکچ از آن عبور کرده و به دریاى آمو وصل میشود،اما این ولایت هیچ سربندى ندارد.. برق مردم تالقان دیزلی بوده و حتى در بدل يک کيلووات برق ٦٠ افغانى مى پردازند. اکثر مردم در ولسوالی ها و قریه ها بند های کوچک آبی ساخته اند واز آنطريق برق مورد ضرورت شانرا تامين میکنند.
یک بند برق که در زمان حکومت محمد داوود در دهۀ١٣٥٠ بر فراز دریای کوکچه در مرکز تخار قرار بود اعمار شود،کار آن در آن زمان بيست درصد به پیش رفت، اما با کودتاى هفت ثور١٣٥٧ تا اکنون هیچ کاری در بخش سر بند ها درينولایت صورت نگرفته است.
فرهنگ:
تلاشهاى فرهنگى بعد از سال (۱۳۵۷) با نشر هفته نامۀ (تخارستان) بيشتر شد، اما آنهم نسبت مشکلاتى که وجود داشت،هفته نامه در یکماه دو ویا سه بار چاپ شده، بدسترس علاقمندان قرار میگرفت.نشریۀ تخارستان توسط ریاست اطلاعات و فرهنگ تخار نشر شده و اکنون در یکماه دوبار چاپ میشود.
مردم تخار به نشریه ها علاقه زیاد دارند وبخصوص در ١٢ سال اخير،انجمن های فرهنگى مانند انجمن کوکچه، بستردریاچه، و انجمن جوانان تخارستان، هفته نامه ها ،ماهنامه ها و مجلات بيشتر به دسترس مردم قرار ميگيرد.
رسانه های زیادى مانند نشريۀ تصویر، طلوع آفتاب ، آئینه ناب ، خورشید ،روز نامه جوان،هفته نامه لمر كه درگذشته فعاليت داشتند و رسانه هاى صوتى وتصويرى نيز درينولايت فعاليت دارند.
علاوه براین کتابخانه هاو تعداد زیاد کورس های آموزشی مانند کمپيوتر،انگليسی،نقاشی و خطاطی ایجاد گرديده که صدهاجوان و نوجوان به شمول دختران دراین کورس ها مصروف فراگیری درس میباشند.
موسيقى محلى از رسوم و کلتور ديرينۀ مردم تخار است.
علاقۀ مردم به سامان آلات موسيقى محلى بخصوص دنبوره، غیچک، طبله و رباب، بيشتر بوده و از آن در محافل خوشى با دعوت نمودن هنرمندان محلى استفاده ميشود.
اما در يکدهۀ اخير صد ها تن ازمردم تخار از کشور های خارج برگشته اند که علاقه به موسیقی شرقی و غربی دارند و ازهمينرو موسيقى عصرى تا حدى بر موسيقى محلى به ويژه در شهر تالقان اثر گذاشته است.
آبدات تاریخی:
تخار یکی از ولایات تاریخی بوده و قدامت آن به زمان اسکندر مقدونى بر ميگردد.
جغرافیه نگاران یونانی ( استرابو ) و ( بطلیموس ) در آثار شان در تقریباً ۲۳۰۰ سال قبل از امروز از اسکندریۀ آمودریا یا اسکندریۀ اوکسیانا خبر داده بودند. اما تا این اواخر معلوم نبود که این شهرافسانوی اسکندر مقدونی درخاک کدام یک ار کشور های آسیا مدفون و گمنام مانده است .
سالها بود که باستانشناسان و مورخین جهان بخصوص اروپایان به جستجوی رد پای سپاهیان اسکندر در شرق برآمده بودند. تا اینکه راز بزرگی برملا شد و شهر معمایی اسکندر در شرق یا همان سکندریۀ امودریا در ناحیه شمالشرق افغانستان(تخار) امروزی از زیرگرد قرون متمادی نمایان گردید که با کشف آن معما های زیاد تاریخی و باستانشناسی حل و پرتو جدیدی بر زوایای تاریک تاریخ میهن معمر و مدنیت پرورما – افغانستان عزیز افگنده شد.
ساحۀ باستانی ( اسکندریۀ آمودریا ) در قریه کوچکی که بنام آی خانم شهرت دارد واقع گردیده که در ارتباط به آن باستانشناسان مربوط نام آن شهر یونان وباختری یا آن اسکندریه آمودریا را- آی خانم- یعنی ساحۀ باستانی آی خانم گذاشتند.
مردم محل از قدیم بقایای ساختمانهای تاریخی برج و باره و اشکال دیگر هندسی معماری فرو رفته در خاک وگل را در رأس دلتای متشکله از تقاطع دو دریای آمو و کوکچه می شناختند که در ارتباط به آن افسانه ها و قصص جالبی نسل به نسل زبان به زبان در میان آنها انتقال یافته بود که همه و همه قدامت و اهمیت تاریخی اين مخروبۀ متروک را حکایت می نمود.
ساحۀ تاريخى آی خانم در ولسوالی دشت قلعه در تقاطع دو دریای آمو وکوکچه موقعیت دارد. آى خانم، ملکۀ دوران يونان باختر بود که در منطقه سلطنت ميکرد.
اما اين ساحۀ تاريخى در جنگ های داخلی دهۀ ١٣٧٠ مورد دستبُرد قرار گرفته و دقیق معلوم نیست که چه آثارى از این تپه به يغما برده شده است.
چند سال قبل يک بشقاب چارخانه اى سنگى و ١٩٥ سکۀ قديمى که طى حفريات غير قانونى از تپۀ آى خانم بدست آمده و قاچاقبران قصد انتقال آنرا بخارج از کشورداشت، بدست پوليس آمد و يکتن دستگير شد.
اين آثار به رياست اطلاعات و فرهنگ تسليم داده شد واز نشانه ها بر مى آمد که بشقاب و سکه ها مربوط دورۀ يونان باختر( قرن ٢ قبل از ميلاد) بوده باشد.
مسوولان رياست اطلاعات و فرهنگ تخار ميگويند که اين آثار ميليونها افغانى قيمت دارد وآى خانم در گذشته نيز شاهد حفريات خود سرانه مردم، قاچاقچيان و قوماندانهاى محلى بوده که آنها آثار تاريخى را به ارزش ميليونها افغانى حفريات نموده و قاچاق کرده اند که قاچاق ترازوى طلايى و چند مجسمه از تپۀ آى خانم شامل آن بوده است.
تخار داراى مناطق زياد تاريخى بوده که مى توان از مشهور ترين آن بنام هاى زيارت خواجه بهاوالدين، زیارت خواجه خضر، زیارت حضرت (واقف)، زیارت خواجه (چنگال ) ، پير فرخار و قلعۀ ذوبين نام بُرد.
موزیم:
موزيم در ولایت تخار وجود ندارد و آثار و قطعات تاریخی که تا اکنون از این ولایت بدست آمده به رياست اطلاعات و فرهنگ تحويل داده شده و به موزيم کابل انتقال گرديده است.
مشاهیر:
در ولایت تخار از زمان های گذشته و قدیم نويسندگان، علماء و شاعران چيره دست زندگی میکردند و اکنون هم يکعده مشاهير وجود دارند که بيانگر هويت فرهنگى اين ولايت است.
به عنوان نمونه ازسرمعلم طارق ، داكترسيدحسين شهيد ، ملا عبدالودود شهيد ، حسين كلفگانى ، قارى امير،وغيره رابه طورنمونه ميتوان نام بُرد.
هكذا شخصيت ها و قوماندانان ارشدى كه درسالهاى اخيردرين ولايت در حملات انتحارى وانفجارى، جان هاى شانرا ازدست داده اند، شامل عبدالمطلب بيگ عضو ولسى جرگه ، جنرال داوود، شاه جهان نورى و انجنير محمدعمر والى سابق کندز بوده اند.
رسانه ها:
فعالیت های رسانه یی در تخار نسبت به سالهای گذشته رشد قابل ملاحظه اى نموده و تعداد رسانه های صوتی، تصویری و چاپی که در چوکات دولتی و غیر دولتی فعالیت دارند به بيش از٢٠ رسانه میرسد.
در زمان حکومت سردارمحمد داوود دهۀ١٣٥٠ برای اولین بار هفته نامه تخارستان از سوى ریاست اطلاعات وفرهنگ به چاپ رسید و تلویزیون ملی تخار در سال ۱۳۷۵ نشرات خود راآغاز نمود.
با روی کار آمدن حکومت حامد کرزی، تلویزیون مهر، تلویزیون ( برلیک)، رادیو مهر،رادیو همصدا ،رادیو برلیک، رادیو آی خانم ، رادیو تخارستان و رادیو ریحان به نشرات پرداخته اند.
روزنامۀ جوان ، هفته نامه آواى كوكچه ، نجوا ، ارشاد نور، حكومتدارى وانكشاف ، عصر، وتخارستان از جمله رسانه های چاپى فعال ولایت تخار بوده، اما نشریه هاى طلوع آفتاب جديد، هدف،زبان، کوکچه، ناب،تخارستان،تصویر ومجله سیستا كه درگذشته نشرات داشتند، بنابرمشكلات مالى به ركود مواجه گرديده اند.
معارف:
معارف درولایت تخار نيز رو به پيشرفت است. در تخار ٦٠٠ باب مکتب وجود دارد که در آن بيش از٣٤٠ هزار شاگرد به شمول ١٤٥ هزار دختر تدريس ميشوند.
یک دارالعلوم ، پنج دارالحفاظ ، ١٥ باب الحاقيۀ تربيۀ معلم در ولسوالى ها و يک موسسۀ تربيه معلم در شهر تالقان و چندين مکتب خصوصی ومدارس دينى دخترانه درين ولايت فعالیت دارند.
صنعت:
در ولایت تخار شرکت ها وكمپنى تولیدات صنعتی وجودندارد ، اما مردم آن به صنايع دستى دسترسی خوبى دا ند که از جمله میتوان از چموس دوزی از پوست حیوانات ، پشمينه بافى از پشم حيوانات و موره دوزی و خامک دوزی نام بُرد.
مردم ولسوالی های دشت قلعه با استفاده از پشم،بالا پوش ، واسکت و کلاه می بافتد و اکثر اوقات دستبافت های شانرا به بازار های داخلی آورده به فروش میرسانند. صنايع دستى شان را نيز به بازار مى آورند، اما اين صنايع بازار قبلى خود را به علت نبود مارکيت از دست داده است.
اکثرمردم ولسوالی های خواجه غار، دشت قلعه، ینگی قلعه و درقد دسترسی به چموس دوزی دارند و یکتعداد خانم ها در منازل شان از تار سُند، جیلک ( الچه ) مى بافند و آنرا در بازار عرضه ميکنند . صنعت الچه دوزی در این اوخر روبه رشد بود است.
صنايع دستى زنان درين ولايت نيزدرخورستايش بوده وهمه ساله به منظورتشويق تاجران ملى براى بازاريابى اين صنعت به نمايشگاه هاى صنايع دستى دعوت ميشوند ودرقسمت بازاريابى آنان تلاش ميكنند.
زراعت:
تخار یکی از ولایات زراعتی بوده و اقتصاد اکثر مردم آن به زراعت ،مالدارى و باغدارى متکى است.
١٣٠ هزار هکتار زمين آبى و ٣٠٠ هزار هکتار زمين للمى درينولایت، وجود دارد که اکثراً در دو فصل کشت ميشود. محصولات عمدۀ آنرا برنج، گندم جو وجواری تشکيل ميدهد.
اين ولايت داراى باغ های مثمروزينتى زیاد بوده و حاصلات این باغ ها شامل سیب، آلو گیلاس، ناک، شفتالو، زرد آلو، انگور، بهى، خربوزه، تربوزو… میباشد که علاوه بر خود ولايت به ولایات ديگر نیز صادر میشود.
بعد از روی کار آمدن حکومت حامد ” کرزی” به کمک موسسات خارجی به خصوص دفتر انکشافى آغا خان( ايکيدن) صنعت زراعتی رشد قابل ملاحظه نموده است ودرحال حاضر۲۴ دربند باغ درهفت ولسوالى وجوددارد كه هردربند آن ۵۰ جريب زمين رااحتواميكند. روى اين ملحوظ دهاقين وباغداران بنابروافربودن آب وهواى مساعد ازحاصلات سالانه شان خوشبين اند.
اکثر ولسوالی هاى تخار، سرشار از آب بوده و مالدارى در ولسوالی هاى فرخار و اورسچ بيشتر به علت آب فراوان، رشد نموده است و مالداران اکثر اوقات مواشی شان رابه خارج کشور مانند پاکستان وتاجکستان به فروش میرسانند.
ورزش:
ورزش مانند سایر ولایات در این اواخر در تخار نيز پیشرفت خوبى داشته است.در گذشته ها پهلوانی، ،سنگ اندازی و یک ورزش محلی بنام (غُرسی) رواج داشت، اما دراین اواخر ورزشهای رزمى مانند تکواندو،کاراته،جودو، کانگفو و والیبال و فوتبال،كركت،سامبو، زورخانه يى، كورش،پينگ پانگ وغيره رشته ها نيز به وجود آمده و اکثر جوانان و نوجوان مصروف این ورزش ها میباشند.
همچنان ورزش درمکاتب اناث و ذکور نیزرشد نموده واکثر شاگردان دراوقات فراغت،مصروف ورزش میباشند.
بيش از ۲۲ فدراسیون ورزشى درتخار فعالیت دارند که ورزشکاران ازچندين سال بدينطرف قهرمانى هايى رادرمسابقات داخل وخارج ازكشورنصيب شده ومدال هاى طلا ،نقره و برونزرا ازآن خودساخته اند.
آمريت ورزشى تخار،نبود مكان منظم ورزشى رابراى جوانان ازجمله عمده ترين چالش براى تمرينات ورزشكاران ميداند وخواهان ايجاد جمنازيوم واستديوم هاى مجهزورزشى هستند.
اگر با قسمتی از این مطلب موافق نیستید لطفاً با ایمیل آدرس ما به تماس شوید: [email protected]
